De Arbeiderspers

Vlaanderen, 1918. In een geïmproviseerd revalidatieoord achter het front delen de Britse officier Rupert Atkins en soldaat Harvey Cole noodgedwongen een kamer. Harvey herstelt moeizaam van zware verwondingen aan zijn gezicht, met Rupert is ogenschijnlijk niets mis maar hij verzet zich tegen zijn verblijf en weigert over zijn frontervaringen te praten. In eerste instantie wordt hun contact getekend door afkeer, maar gaandeweg ontstaat een wederzijdse fascinatie. In de confronterende nabijheid van de ander moeten ze zich leren verzoenen met de schade die de oorlog geestelijk en lichamelijk heeft aangericht.

In Waagstukken presenteert Charlotte Van den Broeck, elegant laverend tussen beschouwing en vertelling, dertien teksten over tragische architecten. Het zijn de ver halen van bekende en vergeten bouwmeesters die zelfmoord pleegden op of in een door hen ontworpen gebouw, of omwille van dat gebouw. Hun ingreep in de openbare ruimte mondt uit in een mislukking, of wordt door hen op een fatale wijze zo ervaren. Ze hanteren het gereedschap van de hoogmoed, maar falen. Van den Broeck reisde de afgelopen jaren deze architecten en hun noodlot na. In een tocht langs hun laatste bouwwerken onderzoekt ze het verband tussen persoonlijk en publiekelijk falen, tussen het belang van de openbare ruimte en de autoriteit van de (doorgaans mannelijke) architecten. En natuurlijk is er een verband tussen bouwen en schrijven – want is niet alle scheppen een vorm van waaghalzerij? Over kerken, zwembaden en theaters, postkantoren, bibliotheken en villa’s, musea, kazernes en kinetische windsculpturen; op plekken als Turnhout, Oostende en Verchin, Rome, Napels en Wenen, Schotland, Malta en de Verenigde Staten; van architecten als Gaston Eysselinck, Eduard van der Nüll en Francesco Borromini, Lamont Young, Reginald Wycliffe Geare en George Arthur Crump.

In zijn memoires vermeldt Casanova terloops dat Lucia een van de weinige vrouwen is die hij ooit onrecht heeft aangedaan. Maar hoe? Wat is er werkelijk gebeurd? Waarom deed Lucia afstand van haar geluk? Een schitterend gebrek is haar verhaal, het verslag van een uitzonderlijk leven. Lucia en Casanova leren elkaar kennen op een feest nabij Venetië, worden verliefd en beloven elkaar eeuwige trouw. Maar kort daarna verdwijnt Lucia zonder een woord uit Casanova’s leven. Vele jaren later ontmoeten ze elkaar bij toeval opnieuw in een Amsterdamse schouwburg, maar zonder dat hij daar op dat moment weet van heeft. Voor Lucia is de schokkende confrontatie aanleiding tot een reconstructie van de gebeurtenissen. Haar jeugd in de Veneto, haar kortstondige maar heftige liefde voor Giacomo, de verwoestende ziekte die haar trof, haar vlucht naar Amsterdam en het leven aan de zelfkant waarin ze daar terechtkomt. Langzaam wordt duidelijk dat haar verdwijning uit Pasiano geen verraad was maar juist een daad van liefde.

Twee jaar zit Paul Hansen in Montreal in de gevangenis. Hij deelt zijn cel met Horton, een Hells Angel die van moord wordt beschuldigd. Hansen, de zoon van een in Toulouse neergestreken Deense dominee en een beeldschone Franse bioscoopuitbaatster, heeft in Canada te maken gekregen met een dramatische gebeurtenis waarover we langzaam meer te horen krijgen. In Montreal is Paul Hansen aangesteld als beheerder van de Excelsior, een appartementencomplex waar hij zijn primaire verantwoordelijkheden dagelijks overstijgt door eenzame en benarde zielen hulp en troost te bieden. Ter ontspanning maakt hij samen met zijn vrouw Winona, een pilote van half indiaanse afkomst, lange vluchten door het Canadese luchtruim. De aanstelling van een nieuwe bewindvoerder in de Excelsior is de voorbode van een aantal incidenten die Hansens leven grondig zullen veranderen en hem in de gevangenis zullen doen belanden.

Deze waarheden is de briljante weerslag van de bewogen geschiedenis van de Verenigde Staten. In fonkelend proza beschrijft Jill Lepore de worsteling van Amerika met haar eigen historie en met de fundamentele waarheden waarop zij als natie is gebouwd: gelijkheid van alle mensen, soevereiniteit, en het recht op leven, vrijheid en het streven naar geluk. Dit boek voorziet die worsteling van historische context. Een erudiete, messcherpe analyse van de Amerikaanse politiek, het recht, de journalistiek, de technologie, de erfenis van de slavernij, de blijvende ongelijkheid. Bekende en onbekende Amerikanen bevolken het relaas: presidenten en schurken, rijken en armoedzaaiers, wetenschappers en kunstenaars – en dragen bij aan Lepore’s meeslepende verhaal.

Ouderenpsycholoog Sarah Blom neemt ons mee in de aangrijpende belevingswereld van haar cliënten met dementie: het echtpaar Vermeer dat worstelt met hun huwelijk, de seksuele driften van meneer Kniezeer, het kampverleden van mevrouw Hartenkamp dat haar nog iedere dag achtervolgt én meneer Pekaar en mevrouw Tip die hopeloos verliefd worden en dagelijks het bed met elkaar delen. Niet eerder kwamen we zo dichtbij de mensen voor wie we ons zo makkelijk afsluiten. In Jij bent toch mijn dochter? geeft Blom inzichten en handvatten waarmee we meer voor elkaar kunnen betekenen, met óf zonder dementie.

Zingen is Anna’s grote geluk. Zij heeft de stem, het talent en de ambitie, maar een carrière als zangeres is voor een meisje uit haar milieu eind negentiende eeuw ondenkbaar. Met de opkomst van de vrouwenbeweging, het Palingoproer in de Jordaan en de oprichting van het Concertgebouw breekt echter een nieuwe tijd aan. Gesterkt door de eigenzinnigheid en vrijheidszin van schrijvers als Kloos, Verwey, Van Eeden en Van Deyssel, in wier entourage zij terechtkomt, durft Anna haar eigen weg te gaan. Zij oefent in stil verweer haar stem en zet, als onafhankelijke vrouw, haar eerste eigen stappen in de muziek en de liefde. Dan blijkt dat zij buiten de macht van haar familie heeft gerekend…

Gilead, jaren 50. Jack, een intelligente, rondzwervende alcoholist, en Della, een jonge, vrome lerares, worden onverhoeds ingesloten op een kerkhof, omdat ze beiden de tijd waren vergeten. Ze zijn gedwongen er de nacht door te brengen, en na enige aarzeling raken ze in een urenlang gesprek over diepgaande emoties en grote levensvragen. Er ontluikt een liefde, maar Jack is wit en Della is zwart, en vanwege de segregatie is een relatie verboden. Als hun verhouding aan het licht komt, ontregelt dit hun leven – wat vermag dan de liefde? Deze gedwarsboomde relatie tussen geheime geliefden toont de paradoxen van het Amerikaanse leven, toen en nu.

Het is een wonder dat de dichter-dandy Anatoli Mariëngof (1897-1962) de Stalinterreur overleefd heeft: in 1918 noemde hij de Rode Revolutie een ‘gehaktmolen’; tijdens de proletarische gelijkschakeling liep hij in hoge hoed en maatpak door Moskou; hij tartte de autoriteiten met gedichten en imaginistische manifesten; in de ogen van velen bracht hij de alom geliefde dichter Sergej Jesenin op het verkeerde, stadse dandy-pad. En na Jesenins zelfmoord schreef hij drie schandaalromans.

Max Lipschitz en Sabine Edelstein ontmoeten elkaar in het Anne Frank Huis tijdens een rondleiding. Beiden zijn kinderen van oorlogsslachtoffers en hun wederzijdse aantrekkingskracht lijkt iets te maken te hebben met die gedeelde achtergrond. Ze worden onafscheidelijk, tot Sabine schijnbaar zonder aanleiding verdwijnt. Vijftien jaar later ziet Max haar terug in Frankfurt, in gezelschap van Sam Zaidenweber, een hoogbejaarde en gevierde studiobaas uit Hollywood. Tussen Max en Sabine ontstaat opnieuw een verhouding, maar nog steeds is er die geheimzinnigheid die Max verwart. Pas als hij erachter komt wie Zaidenweber is, dringt de omvang van Sabines geheim tot hem door. ‘Ik stevende af op antwoorden die ik al meer dan vijftien jaar zocht. Ik had alleen de vragen niet geweten.’

Na de belangrijkste sollicitatie van zijn leven neemt Julian Perceval de trein naar Parijs, om een oude belofte in te lossen. Hij is niet op zoek naar vriendschap, maar ontwikkelt toch intensieve banden met zijn buurmeisje en met twee Nederlandse studenten. Het contact met een van hen, tegen de achtergrond van een explosief en woelig Parijs’ decor, neemt echter gaandeweg verontrustende vormen aan. Zodanig zelfs dat alles wat hem lief is op het spel komt te staan en een verlies onvermijdelijk lijkt. Maar, wat betekent redding eigenlijk, als je schade lijdt aan je ziel? Trocadéro gaat niet alleen onder je huid zitten, dit boek daagt uit tot reflectie.

De zesenzeventigjarige predikant John Ames krijgt in 1956 te horen dat hij niet lang meer te leven heeft. In deze sfeer van eindigheid besluit hij een brief te schrijven aan zijn zeven jaar oude zoon. Vanaf het platteland van Iowa vertelt hij hem over diens voorvaderen; over hoe het voelt een baby te dopen; over zijn liefde voor baseball en natuur. Gilead is een liefdesbrief aan een verloren Amerika, een roman vol wijsheid, rust, humor en warmte.

In een roerige tijd waarin we volgens Marilynne Robinson tussen links en rechts heen en weer worden gesleurd in een draaikolk, vraagt ze zich af wat het betekent om mens te zijn. Dankzij haar kennis van theologie, geschiedenis en literatuur brengt zij een verloren verleden in verband met het heden, en schenkt zij aandacht aan grote levensvragen als: waarom bestaan wij, hoe moeten wij leven? In prachtig proza pleit ze voor het omarmen van de ideeën van grote denkers, en reflecteert ze op het hedendaagse politieke klimaat en op geweten, geloof, geluk, liefde, schoonheid en wat het betekent om te leven.

De geest van onze tijd lijkt er een te zijn van vreugdeloze urgentie. In plaats van het verkennen van onze glorieuze geest, zijn we meer geïnteresseerd in technologieën en middelen die ons materieel welzijn bezorgen. Hoewel cultureel pessimisme de mode zal blijven, laat Marilynne Robinson zien dat onze toekomst gelukkig nog genoeg hoop en vertrouwen geeft. In De gegevenheid der dingen weet ze onze huidige maatschappij feilloos te doorgronden en geeft ze richting aan ons bestaan aan de hand van humanisme, filosofie, calvinisme, theologie en (angst)cultuur. Ze vraagt ons eerbied te hebben voor wie en wat we zijn: wezens van belang en waarde, ondanks onze dwalingen en vergissingen.

'Een hartenkreet van een jonge zorgvernieuwer' Op 21-jarige leeftijd maakte Teun Toebes de gedurfde keuze om op de gesloten afdeling van een verpleeghuis te gaan wonen. Niet alleen om te ervaren hoe de zorg voor mensen met dementie verbeterd kan worden, maar vooral om te laten zien dat wij als maatschappij ons beeld van dementie moeten aanpassen. Op ontwapenende en ontroerende wijze beschrijft hij de pijnlijke systemen die in de zorg en samenleving heersen en hoe wij deze kunnen veranderen. VerpleegThuis is niet alleen een boek over de toekomst van dementie, maar vooral een boek over de toekomst van ons allemaal. Waarom? Omdat de kans dat dit boek ook over jouw toekomst gaat één op vijf is.

Hoe de Bijbel ons dagelijks leven nog steeds raakt – en wat we daarmee kunnen doen Bijbelse verhalen zijn van grote invloed geweest op onze cultuur, meer dan veel mensen beseffen. Ze zijn niet het exclusieve bezit van de kerk, maar behoren tot het cultureel erfgoed van onze samenleving. In Bijbelse miniaturen laat Ter Linden op een boeiende en verrassende manier de verborgen boodschappen zien van deze oude verhalen, die hun betekenis voor ons leven en de wereld van vandaag nergens verloren hebben.

'Thuis maakt indruk als een uiterst zorgvuldig geschreven morele vertelling, die laat zien hoe het geloof de een optilt en de ander in het nauw drijft.' - NRC Handelsblad Glory Boughton keert terug naar het dorp Gilead om voor haar stervende vader te zorgen. Al gauw verschijnt haar broer Jack, de verloren zoon, die twintig jaar spoorloos was. Hij zoekt een toevluchtsoord, en wil in het reine komen met een verleden vol wangedrag en ellende. Jack, briljant, aandoenlijk en onvoorspelbaar, is een van de mooiste personages uit de moderne literatuur. Hij kan nergens aarden, is aan de drank, maar zijn vader aanbidt hem. Zijn pogingen om nader tot zijn zuster en zijn peetvader, buurman John Ames, te komen zijn even hartverscheurend als hopeloos.