Uit de kinderbijbel heb ik mogen leren hoe “schaamte” de wereld in geholpen is. De allereerste mensen die zich schaamden, heetten Adam en Eva. Ze schaamden zich voor elkaar, voor hoe ze eruit zagen en daarom bedekten ze hun geslachtsdelen met hele grote bladeren. Of zo werd het tenminste in de kinderbijbel getekend. Als je dit verhaal als kind hoort, is het gewoon een verhaal. Een verhaal dat jij met hart en ziel gelooft omdat je ouders het vertellen. Maar ik kan me de eerste keer nog herinneren dat “schaamte” écht betekenis voor mij kreeg…
Op één voorwaarde
Als klein meisje speelde ik veel op straat met leeftijdsgenootjes. We waren gek op dieren en zagen op een dag een aantal jonge kittens op straat rennen. Enthousiast als we waren over de kleine diertjes konden we de verleiding natuurlijk niet weerstaan om ermee te spelen. Maar we waren ook netjes opgevoed en belden daarom keurig aan bij het dichtstbijzijnde huis. Een vriendelijk uitziende vrouw opende de deur en nadat we haar heel lief hadden aangekeken, vond ze het goed dat we even met haar kittens speelden. Op één voorwaarde: We moesten in dezelfde straat blijven.
Alles ging goed en we hadden de dag van ons leven. Totdat één van mijn vriendinnetjes opmerkte dat er verderop toch wel een hele leuke parkeerplaats was waar we met de kittens konden spelen. Echter hadden we de vrouw beloofd dat we de straat niet zouden verlaten, dus we wezen het idee af. “Maar,” opperde één van de vriendinnetjes, “katten, die vinden toch altijd hun weg naar huis?” “Is dat zo?” vroeg ik me af. Ja, daar was ze zeker van. Ze had zelf ook een kat en die kwam ’s avonds altijd weer thuis… Verleiding begon te groeien en werd langzaam maar zeker te groot. We hadden onszelf van ons onschuld overtuigd, tilden de baby katjes op en namen ze mee de straat uit.
Verschrikkelijke schaamte
De volgende dag liepen we enthousiast weer naar het huis van de aardige mevrouw om haar opnieuw te vragen of we weer even met haar kittens mochten spelen. De vrouw deed de deur open en zag er vreemd genoeg die dag een stuk minder vriendelijk uit. Sterker nog, ze werd woedend toen we haar de vraag durfden te stellen. “Waar zijn de kittens?” vroegen we. “Dat kan ik beter aan jullie vragen,” zei de vrouw. Ik zal haar woedende woorden niet herhalen en haar enorm teleurgestelde verdrietige blik niet omschrijven.
Conclusie: Katten vinden dus niet altijd hun weg terug naar huis? Of: Als ik een afspraak met iemand heb, moet ik me daaraan houden, zelfs ook al denk ik dat het geen kwaad kan om de afspraak de breken. Toen de deur voor onze neus werd dichtgegooid moesten we huilen van de schrik. Dagen, weken, misschien zelfs nog tot maanden daarna bekroop een vreselijk schuldgevoel mij als ik de vrouw op straat zag lopen of ergens tegenkwam.
Ik wilde haar nooit meer onder ogen komen.
Als kind kon ik het maar moeilijk loslaten. Een verschrikkelijke schaamte.
Adam, waar ben je?
In de kinderbijbel stond in feite iets anders. Adam en Eva schaamden zich in de eerste plaats namelijk niet voor elkaar, maar voor God. Ze hadden een afspraak met God. Meer dan genoeg kregen ze van Hem, ze hadden de tijd van hun leven. Maar het was ze niet genoeg en de verleiding om de afspraak te breken groeide. Overtuigd van hun eigen onschuld aten ze van die appel.
En God riep: Adam, waar ben je?
Adam schaamde zich diep, ik durf te wedden dat hij God nooit meer onder ogen wilde komen. Hij verstopte zich als God langskwam, hopende dat God hem niet zou zien. Maar God zag hem wel. Adam en Eva hadden het vertrouwen geschonden en God moest hun wegsturen. God moest de deur van het paradijs voor hun neus dichtgooien. Daarna hebben ze vast moeten huilen van de schrik en schaamte, net zoals ik.
Reddingsplan
Deze mevrouw ben ik uit het oog verloren. Het tegenkomen op straat werd minder en ik werd niet meer zo vaak herinnerd aan mijn fout. Toch, iedere keer als ik weer nadenk over deze gebeurtenis van lang geleden, voel ik nog een klein beetje van die schaamte. Ik zou nog wel eens sorry tegen haar willen zeggen, maar ik weet haar naam niet eens. Dit is het einde van dit verhaal, het is zo gebeurd en zo zal het blijven. Ik moet leven met mijn schaamte.
Maar is dit het einde van het verhaal? Want ons verhaal met God eindigde niet bij Adam en Eva. Schaamte was niet het einde.
Schaamte was het begin.
En wat er volgde? Een eeuwenlang verhaal, de wederopbouw van een hechte vriendschap met de Vader. Een voorbedacht reddingsplan dat uiteindelijk zou leiden tot genade en vergeving.
