Bram van de Beek

Waarom is de wereld zo vol van lijden? Waarom doen mensen zo veel kwaad? Hoe heeft dit ooit kunnen beginnen? Wat is de mens? Heeft de mens een vrije wil? Christus is niet een noodmaatregel om de problemen die de mens door de zonde veroorzaakt heeft op te lossen. Hij is zelf de Schepper van de wereld en deze draagt daarom de kenmerken die bij Jezus passen. In het licht van Christus, die in de wereld het meest zichtbaar was aan het kruis, bespreekt Van de Beek bovengenoemde vragen. In dat licht alleen is er vrijheid, vrede en rust mogelijk. En alleen zo kunnen we in de wereld echt van alles genieten. Thema's die in dit boek aan de orde komen, zijn: _ Jezus is de sleutel om de wereld te begrijpen _ Het Oude Testament en scheppingsverhalen van andere volken _ Waar komt de zonde vandaan? _ Engelen en demonen _ Gods almacht en voorzienigheid _ Vrijheid _ Genieten van de goede gaven _ Rust Dr. A. van de Beek is emeritus hoogleraar theologie van de Vrije Universiteit in Amsterdam en bijzonder hoogleraar aan de Universiteit van Stellenbosch, Zuid-Afrika. Hij schreef vele theologische boeken.

Een toegankelijk boek over de kerk als thuis. In ‘Thuis’ gaat theoloog Bram van de Beek in op de betekenis van de kerk. Hij geeft antwoord op de meest prangende vragen die in een gemeente kunnen spelen. Wat is ook alweer de betekenis van de doop? En van het avondmaal? Waarom toch elke keer weer die preek? Bram van de Beek gaat ook in op praktische vragen. Hoe ga je om met kerkverlaters? Hoe geef je het jeugdwerk vorm? Het is een toegankelijk boek in gewone taal om je kennis op te frissen; en om het er even bij te pakken, als er vragen komen. ‘Thuis’ kan gelezen worden als gevolg op ‘Ego’. Tijdens de Nacht van de Theologie 2022 werd de Theologie Oeuvreprijs toegekend aan Bram van de Beek vanwege zijn grote bijdrage aan de Nederlandse theologie.

Eschatologie als christologie. Het denken over het einde van de wereld heeft mensen telkens weer verleid tot uitgebreide fantasieën. In dit boek wordt de beslissing over de wereld echter samengevat in een enkele zin: God doet recht. Het verrassende van dit boek is dat het oordeel al gekomen is, want eschatologie is christologie. Het koninkrijk van God is het koninkrijk van de koning met de doornenkroon. In dit boek gaat de auteur uitvoerig in op problemen die mensen kunnen hebben met de voorstelbaarheid van een ingrijpen van God en met de verrijzenis van het lichaam. Hij betoogt dat de moderne fysica het eerder gemakkelijker maakt om zich dat voor te stellen dan moeilijker. De eigenlijke problemen komen veel meer voort uit onze eigen ervaring: waar zien we iets van Gods handelen?

De bekende theoloog reageert op een aantal zaken die hem in het kerkelijk leven en de theologische wereld regelmatig dwarszitten. In dit pamfl et richt hij zich op de mensen in de kerk. Er moet orde op zaken worden gesteld. En dan gaat het niet om allerlei details, maar om de hoofdzaken van het geloof. De kerk is te veel een plek geworden waar mensen religieus of sociaal worden beziggehouden in plaats van geconfronteerd met de heilige God. Tal van projecten zijn gestart om mensen bij de kerk te houden, maar een kerk die geen kerk is, is de moeite niet waard om je schoenen voor aan te trekken. Waar gaat het nu echt om in de kerk? _ Toegankelijk en hartstochtelijk pleidooi om de kerk bij de les te houden _ Theoloog Van de Beek spreekt klare taal in dit pamflet Dr. A. van de Beek Dr. A. van de Beek is hoogleraar theologie aan de Vrije Universiteit in Amsterdam en aan de Universiteit van Stellenbosch, Zuid-Afrika en auteur van vele theologische boeken. In 2008 verscheen God doet recht. Eschatologie als christologie, onderdeel van zijn grote theologische project Over God spreken.

Wij geloven van Bram van de Beek en Herwi Rikhof is een inspirerend theologisch boek over de hoofdlijnen van het christelijk geloof. De belijdenis van Nicea/Constantinopel is de meest klassieke samenvatting van het christelijk geloof. Het is ook de belijdenis die door vrijwel alle kerken in het Oosten en het Westen wordt erkend. Bram van de Beek en Herwi Rikhof leggen deze belijdenis uit vanuit hun eigen traditie, respectievelijk de protestantse en de rooms-katholieke. Ze vinden vooral veel wat hen bindt, waarbij de verschillen alleen nuances zijn. Een inspirerend en uitdagend boek, waaruit de diepe overtuiging spreekt dat de kerk één is.

Een cultuuranalyse van het ik. In ‘Ego’ onderzoekt theoloog Bram van de Beek het moderne en het bijbelse denken over het individu. De individuele mens staat in onze tijd namelijk steeds centraler en dat is geen goed nieuws. In dit boek neemt de auteur ons mee op een reis door de geschiedenis en plaatst hij het ‘ik denk dus ik ben’ van Descartes tegenover het bijbelse ‘Ik ben’. De manier waarop wij over onszelf nadenken is volgens hem cruciaal voor de manier waarop wij aankijken tegen wetenschap, godsdienst en klimaat. Bram van de Beek neemt de stelling in dat de ander belangrijker is dan het ik. Daar zal niet alleen de mensheid, maar ook de natuur wel bij varen.

Theoloog Bram van de Beek belicht in ‘God lééft’ de allermoeilijkst te begrijpen teksten uit de Bijbel. De gedachte hierbij is dat God niet past in ons systeem en zijn mensen evenmin. Hij lééft en zijn mensen leven met Hem. Leven is dynamiek. Leven met elkaar is reactie. Leven is spanning. Soms wordt die tot ondraaglijke hoogte opgevoerd. Wat moeten we met het verhaal van Ananias en Saffira? Is Gods relatie met Israël een slecht huwelijk? Waarom wordt de onrechtvaardige rentmeester geprezen? Als de wereld waarin we leven Gods wereld is, wie heeft dan het script van dat verhaal geschreven? Het is het script voor de viering van de bevrijding. Aan de bevrijding gingen veel bloed, zweet en tranen vooraf.

'God is niet gekomen om de wereld moreel te verbeteren, maar om die te dragen.'Deze gedachte van kerkvader Athanasius loopt als rode draad door het boek Jezus Kurios. Veelal denkt men dat christelijk geloof bedoeld is voor verbetering van de wereld. Maar de wereld is niet verbeterd sinds het begin van de jaartelling. En ook vóór die tijd hebben wetgevers en profeten die opriepen tot verandering, weinig resultaat geboekt. In de moderne tijd is gebleken dat juist ideologieën die menen dat zij de wereld veranderen moeten, vaak veel leed veroorzaken. Het is niets met de wereld, en het wordt niets met de wereld, zo stelt de auteur. In die situatie is God gekomen. Van die wereld wil Hij God zijn. Hij neemt de verantwoordelijkheid voor het lijden, maar ook voor de schuld. God trekt de consequenties voor een boze wereld. Hij veroordeelt zichzelf tot het kruis, als plek van terechtstelling. Met de belijdenis van de godheid van Christus staat of valt dan ook het christelijk geloof. Dit is volgens de auteur de paradox in de belijdenis van het geloof: God is almachtig en dus helemaal verantwoordelijk - en tegelijk draagt Hij het gewone menszijn, zonder idealisme, maar met alle mislukkingen en schuld.

De kerk is de plek waar God op aarde is. De gemeenschap van de gelovigen is het lichaam van Christus in Wie we God kennen, en daar woont zijn Geest. Tegen de tendens in de hedendaagse theologie in wordt de goddelijke Geest in dit boek strikt verbonden met de kerk. Daardoor krijgen de klassieke kenmerken van de kerk hun volle gewicht: de kerk is één, heilig, katholiek en apostolisch. Daarvoor behoort zij dan ook te staan en haar samenkomen in de viering moet dat tot uitdrukking brengen. We geloven in de kerk: onze ziel en zaligheid hangt ervan af. In dit perspectief krijgen ook de klassieke instrumenten om de kerk bij het geloof te bewaren weer hun volle gewicht: ambt, bijbel en belijdenis.

Altijd dat kruis van dr. A. van de Beek is een verantwoording van zijn stellingname dat de christelijke theologie draait om Christus en dat Hij is in deze wereld het meest zichtbaar aan het kruis. Daar, aan het kruis, leren wij God kennen. Van de Beek wordt niet moe om dit steeds weer aan de orde te stellen. Zijn lezers worden er soms wel moe van: altijd maar weer dat kruis. In dit boek legt Van de Beek uit dat zijn benadering juist pastoraal en missionair essentieel is. Een optimistisch verhaal stuurt juist de mensen die het hardste het evangelie nodig hebben met een kluitje in het riet. God is liefde, maar niet lief. Gelukkig maar dat Hij niet alles pikt.

Dit boek is een verkorte weergave van de zesdelige serie ‘Spreken over God’. Het denken over Christus als de openbaring van Gods wezen bepaalt alle thema’s van de theologie. Jezus heeft zijn plaats in de geschiedenis van Israël en zijn komst is de vervulling van alle beloften aan dat volk. God de Vader is allereerst zijn Vader en de schepping is door Hem gemaakt en draagt zijn merktekenen. Spreken over God is bedoeld voor studenten theologie en voor iedereen die in theologie geïnteresseerd is.

Alleen door Jezus kennen we God de Vader. Jezus zegt 'Abba' als Hij in doodsangst is en vraagt of Hij niet hoeft te doen wat de Vader van Hem vraagt. Toch moet Hij gaan. In Hem bidden wij het Onze Vader. Dan klinken de beden van het Onze Vader heel anders dan wanneer we God als een lieve Vader zien die onze wensen uiteraard vervult. In Jezus zien we dat God een groot geheimenis is en dat de diepste vraag in Gods naam 'Waarom hebt U Mij verlaten?' is. Het enige antwoord luidt: 'Jezus leeft en wij met Hem.' Dit boek is het zesde en laatste deel van de serie Spreken over God.

Eeuwenlang hebben christenen geloofd dat onze bestemming in de hemel is. De aarde was slechts een plek van voorbereiding. Is dat hemelgeloof niet een ontsnapping uit verantwoordelijkheden en zorg voor de aarde? En wat moeten we met de voorstelling van de hemel nu we weten dat het heelal niet een 'daarboven' en 'beneden' kent? Eeuwenlang hebben christenen gedacht dat op een dag Jezus zal terugkomen op de wolken en alle mensen zal oordelen. Kunnen we ons zo'n scenario nog als reële mogelijkheid voorstellen? Hebben juist veel christenen bovendien niet grote moeite om te geloven dat God sommige mensen redt en anderen naar de hel stuurt? God is immers absolute liefde. Eeuwenlang hebben mensen geloofd in de opstanding van de doden. Wat betekent dat voor mensen in de eenentwintigste eeuw? Kan een lijk herleven? Veel mensen hebben moeite met het erfgoed van de traditie. Anderen hebben dat allerminst. Zij geloven in een letterlijke wederkomst, een lijfelijke opstanding, een opneming in de hemel en een grote scheiding tussen de mensen. Maar bedoelen zij daarmee hetzelfde als christenen uit de eerste eeuw? Deze vragen komen aan de orde in dit boek, dat niet alleen bedoeld is om vragen te beantwoorden maar ook om mensen aan het denken te zetten.