De Eerste Wereldoorlog was een drama van ongekende omvang. Wellicht waren en zijn de gevolgen van de Parijse verdragen, waarvan die van Versailles de allerbelangrijkste is, nog wel dramatischer. In plaats van een duurzame vrede te sluiten verviel ‘Versailles’ tot het toepassen van een bot overwinnaarsrecht, waarbij de verliezers van de oorlog ongehoord zwaar afgestraft werden. En dat terwijl alle oorlogvoerende landen schuldig waren aan het uitbreken van die oorlog. De opgelegde bepalingen van Versailles waren zodanig vernederend dat dit heftige reacties bij de verslagenen tot gevolg had. Dit culmineerde in dictatoriale ideologieën, een Tweede Wereldoorlog met 60 miljoen doden, de verdere uitbouw en ondergang van de Sovjet-Unie, de Koude Oorlog, de burgeroorlog in Joegoslavië en alle daarbij behorende geopolitieke spanningen die tot het einde van de 20e eeuw Europa in haar greep hielden. Ook in het Midden-Oosten - nadat het Ottomaanse Rijk was verslagen – waren en zijn de gevolgen van ‘Versailles’ één en al drama en nog steeds een groot verdriet. Tot op de huidige dag zien we als gevolg daarvan nog steeds mensonterende gebeurtenissen, die terug te voeren zijn tot de Parijse verdragen. Denk aan de opkomst van ISIS, de burgeroorlogen in Irak en Syrië en de problematiek van de 30 miljoen Koerden. Hetzelfde geldt voor de meer dan 5 miljoen Palestijnen die vanwege de Israëlische annexatiepolitiek in vluchtelingenkampen zijn ondergebracht en als oorspronkelijke bewoners van Palestina iedere waardigheid hebben verloren. Anton Kruft is bedrijfseconoom en historicus. Hij is bekend met Oost-Europa en het Midden-Oosten en tracht aan de hand van de historische gebeurtenissen van de afgelopen 100 jaar vast te stellen hoe het mogelijk is dat de wereld nog steeds kampt met de naargeestige erfenis van ‘Versailles’. Dit historisch onderzoek sluit de auteur af met de daarmee verworven inzichten over de problematiek van ‘Oorlog & Vrede’.

De kerkgeschiedenis is een voortdurende strijd van heidenen tegen christenen, christenen tegen Joden, oudkatholieken tegen rooms-katholieken, rooms-katholieken tegen protestanten, gereformeerden tegen doopsgezinden, remonstranten tegen contraremonstranten, bevindelijk-gereformeerden tegen volkskerkelijken, Voetianen tegen Coccejanen, volkskerkelijken tegen afgescheidenen en dolerenden, en ten slotte: vrijkerkelijken tegen kerkelijken. Al ben je zelf een gelovig mens, die kerkgeschiedenis kan toch heel abstract zijn en ver van je af staan. Dat wordt heel anders als je te zien krijgt hoe je eigen ouders en voorouders in al die kerkelijke conflicten betrokken zijn geweest. Aan welke kant stonden ze? Kon het ze veel schelen? Of waren ze juist heel overtuigd in hun standpunten? Wat is de prijs geweest die zij soms voor hun keuzes moesten maken? Wat moet je achteraf van de keuzes vinden die je (voor)ouders in hun levens hebben gemaakt?

Honderd jaar na het sluiten van de Vrede van Versailles kijken we nog steeds in verbazing achterom. De Twintigste Eeuw had de eeuw van vooruitgang, van moderniteit en van internationale samenwerking kúnnen worden. In plaats daarvan begon die eeuw met een Dertigjarige Oorlog waarin Europa verarmde, leegbloedde en haar positie als leidend Continent verloor. De eerste fase van dit mega-conflict – de periode 1914-1918 – ligt nu ruim een eeuw achter ons. Maar de belangstelling, of soms zelfs fascinatie voor deze periode is nog lang niet verdwenen. Wie even op een plek in de Belgische of Franse Ardennen uit de auto stapt om een klein oorlogs-kerkhof te bezoeken merkt al snel dat hij niet de enige is. Ook mensen die zich verder nooit met geschiedenis hebben bezig gehouden voelen een soort van drang om meer over deze bizarre periode te weten te komen. Het is alsof we iets proberen te begrijpen wat niet te begrijpen valt; de bereidheid van naties om alles op te offeren om een conflict uit te vechten. En het vermogen van soldaten om in onmenselijke omstandigheden overeind te blijven. Het bekende schilderij dat een nachtelijk gevecht bij Verdun afbeeldt draagt niets voor niets de titel “l’Enfer” (de hel). Na het optrekken van de stofwolken poogde men de scherven deels te lijmen en een “nieuwe wereldorde” op te tuigen die “aan alle oorlogen een einde zou maken”. Die pogingen waren oprecht en de staatslieden, ministers en deskundigen die zich er mee bezig hielden gingen niet over één nacht ijs. Nooit eerder waren delegaties van een dergelijk kaliber zo intensief bezig met één verdrag (Versailles). De hoofdstukken in dit boek beogen een schets te geven van hoe het zo ver heeft kunnen komen en hoe het eindigde in de paleizen van de Franse voorsteden: Versailles, Trianon, Neuilly-sur-Seine, Sant-Germain en Sèvres. De opzet is geenszins geweest om een volledig overzicht te geven maar meer om de belangstelling van de lezer te wekken voor deze gruwelijke, maar historisch zeer belangrijke episode uit de Europese Geschiedenis.

Volgens oude volksverhalen gebruiken Joden het bloed van niet-Joden bij de bereiding van matzes voor het Pesachfeest. Het zogenaamde bloedsprookje vormt de basis voor de antisemitische theorie dat Joden zich schuldig maken aan het plegen van rituele moorden en kannibalisme. Het bloedsprookje was in het christelijke Europa door de eeuwen heen aanleiding voor anti-Joodse pogroms, het werd door de nazi's als propagandamiddel aangewend en in brede kring als vreselijke waarheid geloofd, tot in onze tijd. Toen hoogleraar Pieter W. van der Horst, op 16 juni 2006 bij gelegenheid van zijn afscheidsrede aan de Universiteit van Utrecht, aan de orde wilde stellen dat het bloedsprookje ook in de moderne islamitische wereld een aantal wijdverbreide varianten kent, viel dat niet in goede aarde bij het College van Bestuur van die uni-versiteit. De rede werd gecensureerd, met als gevolg een rel over de inperking van de academische vrijheid, doorgeschoten politieke correctheid en angst voor onwelgevallige reacties. In dit boek is de ongecensureerde tekst van de afscheidsrede afgedrukt. Prof. dr Pieter W. van der Horst (1946) studeerde klassieke filologie en literatuur aan de Universiteit Utrecht. In 1978 promoveerde hij in de theologie, eveneens in Utrecht. Na zijn studie werkte Van der Horst 37 jaar aan de Utrechtse universiteit, laatstelijk als hoogle-raar Juda iek. In juni 2006 ging hij, vlak voor zijn 60ste verjaar-dag, met vervroegd pensioen.

Dit boek is het derde in een trilogie over drie zeer verschillende historische onderwerpen: in deel 1 honderd vrouwen, in deel 2 honderd componisten en in dit deel 3 honderd joodse en christelijke geestelijke leiders. Dit boek is een dubbelsnoer: het joodse en het christelijke snoer, al vroeg gescheiden en af en toe flink met elkaar in de knoop rakend, maar - zo is de verwachting van velen - als twee rivieren uiteindelijk weer in één bedding uitmondend, als de Messias verschijnt. Het boek concentreert zich op de voornaamste joodse en christelijke 'smaakmakers': de rabbi's, de denkers, de geleerden, de filosofen, de theologen. De meeste hoofdstukken gaan over een Jood en een niet-Jood, meestal contemporain. Ook dit keer zijn een aantal didactologische (deels ook genealogische) tabellen opgenomen. Het boek wil een bijdrage leveren, uitdrukkelijk vanuit christelijk standpunt, aan het 'gesprek' tussen Joden en christenen. Zo veel 'gesprek' is er nog altijd niet. Dat is ook geen wonder na eeuwen van vooral 'christelijk' geïnspireerd antisemitisme. Joden hadden en hebben geen boodschap aan christenen, en christenen tot voor kort ook niet aan Joden. Dat is in de laatste zestig jaar gelukkig aan het veranderen. Prof. dr. Willem J. Ouweneel (1944) is gepromoveerd in de biologie (1970), de filosofie (1986) en de theologie (1993). Hij is hoogleraar geweest in de wetenschapsleer van de natuurwetenschappen, de filosofie en de systematische theologie. Zijn grote belangstelling voor Israël blijkt uit eerdere boeken: Israël en de Kerk (1991), Het Jobslijden van Israël (2000), Hoogtijden voor Hem (2001), 'Hoe lief heb ik uw wet' (2001), Israël en de Palestijnen (2002), Joden en christenen (2013, met rabbijn L.B. van de Kamp).

Roel Houwink (1899-1987) was in het interbellum een gezaghebbend criticus, gerespecteerd tijdschriftredacteur en uitgeversadviseur. Hij staat verder bekend als een fijnzinnig dichter en medevernieuwer van het Nederlands proza kort na de Eerste Wereldoorlog. In 1925 kreeg hij poëzie toegezonden die hem aangenaam verraste. De afzender was de twintigjarige onderwijzer Gerrit Achterberg. Deze koesterde maar één ambitie: dichter worden. Houwink heeft zijn werk begeleid en gepromoot. Dit leidde tot Afvaart, de eerste in een reeks van bundels waarmee Achterberg een van de grootste dichters uit het Nederlands taalgebied werd. In een uitvoerig essay in Mijn metgezellen laat Houwink zien dat Afvaart reeds ‘de hele Achterberg’ representeert en duidt hij het overbekende feit van Achterbergs moord op zijn hospita. Ook heeft Houwink aan de wieg van het dichterschap van leeftijdgenoten Henny Marsman en Jan Slauerhoff gestaan. De vriendschap met Marsman wordt gekenmerkt door eenzelfde inmenging in elkaars werk en hun hang naar modernisme. Rob Molin (1947) publiceerde recentelijk een biografie van Bertus Aafjes (In de schaduw van de hemel, 2014) en een kritische roman over de katholieke kerk annex het biograafschap van christelijke dichters (Najaarshof, 2016).