Ethiek

Christelijke ethiek is meer dan een opsomming van geboden. Uiteindelijk gaat het in de christelijke ethiek over wie we ten diepste zijn en hoe we kunnen zoeken naar 'het goede'. Dit boek introduceert de lezer in dit boeiende en actuele vakgebied. Zo stelt de auteur de filosofische en theologische grondslagen aan de orde. Het unieke van de christelijke ethiek ligt bij de drie-enige God die liefde is, alsook bij de visie op de mens als beeld van God. God maakt het goede bekend aan zijn evenbeeld. Eveneens legt de auteur uit hoe we de Schrift theologisch verantwoord kunnen gebruiken. Christelijke ethiek heeft oog voor zowel de eenheid en als de diversiteit van de bijbelboeken. Vervolgens wijst de auteur er op dat een brede en vernieuwde aanpak van de christelijke ethiek noodzakelijk is. Hij doet daar zelf een eerste bijdrage toe door klassieke vormen als gevolgenethiek, principe-ethiek, deugdenethiek en waarde-ethiek te integreren in een nieuw model voor christenen in de 21e eeuw. Verlangen naar het goede geeft niet alleen het theoretische voorwerk. De auteur sluit af met concrete handvaten voor hoe we met ethische vraagstukken en conflicten kunnen omgaan. Hij roept daarbij op steeds te luisteren naar de stem van Gods Geest in ons geweten. God zelf schenkt het verlangen naar het goede. Dr. Patrick Nullens (1964) woont in Belgi n is hoogleraar ethiek en dogmatiek aan de Evangelische Theologische Faculteit te Leuven en aan het TCMI Institute, Wenen.

Ieder van ons is een spaak in het grote wiel van het leven, een beeld van de voortgaande kringloop die tot groei leidt. In Levensloop en vervulling maken Henri J. M. Nouwen en Walter J. Gaffney ons deelgenoot van enkele treffende en inspirerende gedachten over de betekenis die ouder worden voor ons kan hebben of we nu jong, van middelbare leeftijd of al wat ouder zijn. Beide auteurs schrijven over hoe het ouder worden een bron van hoop kan zijn, een weg uit het donker naar het licht, in plaats van een tijd van eenzaamheid. ‘We zijn ervan overtuigd dat ouder worden geen reden tot wanhoop is, maar een basis voor hoop; geen langzame aftakeling maar een geleidelijke rijping; geen lot dat we noodgedwongen moeten ondergaan, maar een kans die we dienen aan te grijpen.’ Levensloop en vervulling is een warm, mooi en toegewijd boek: geheel en al een bevestiging van wat Hij ons beloofd heeft, die door zijn levensloop en dood aan deze wereld nieuw leven heeft gegeven.

Gedurende de anderhalf jaar dat Janneke Stegeman Theoloog des Vaderlands was, sprak ze vaak over plezier, lichamelijkheid, de noodzaak van verzet tegen racisme en ander onrecht. Op veler verzoek werkt zij deze onderwerpen in dit pamflet theologisch verder uit. Zelf zegt ze daarbij: “Ik heb geen behoefte om Bijbel of traditie te redden, wel te vernieuwen en relevant te houden. Het gaat mij om waarheid die voortkomt uit de werkelijkheid van je eigen leven. Deze waarheid is fysiek, niet in de eerste plaats intellectueel. Het is het soort waarheid die gelinkt is aan je eigen lichaam en die je op het spoor komt als je je verbindt of in verzet komt.” Janneke Stegeman geeft in dit essay een aanzet tot de bevrijdingstheologie die haar voor ogen staat. Ze richt zich hierbij op mensen die haar context delen: witte Nederlanders met een christelijke achtergrond.

Sommigen zien in het coronavirus een bewijs dat we leven in de eindtijd. Anderen zien het virus als een manier van God om ons wakker te schudden. Weer anderen vinden dat het de schuld is van de Chinezen, de regering, de WHO. Tom Wright onderzoekt deze reacties op het virus en vindt dat ze tekortschieten. In plaats daarvan nodigt hij je uit om na te denken over een andere manier van kijken en reageren – een manier die put uit de leringen en voorbeelden van de Schrift, en vooral over de manier van leven, denken en bidden die Jezus ons heeft geopenbaard.

Open Doors-oprichter Anne van der Bijl en zijn medewerkers smokkelden jarenlang talloze Bijbels naar onder meer Oost-Europa, Rusland en China. Anne wordt daarom ook wel Gods Smokkelaar genoemd. Maar… mogen christenen eigenlijk wel smokkelen? Staat er niet in de Bijbel dat ze de overheid moeten gehoorzamen? In de inleiding van De ethiek van het smokkelen maakt Anne meteen duidelijk waar hij staat: ‘Ik schrijf niet voor mensen die zeggen: je mag niet smokkelen, punt, de wet breken is zonde. Voor die mensen heb ik geen boodschap. Ze kennen de kerkgeschiedenis niet, noch de zendingsgeschiedenis, noch het werk van Bijbelvertalers en Bijbelgenootschappen. En vooral: zij kennen de Bijbel niet.’ Nog steeds ondersteunt Open Doors christenen op manieren die vaak niet door lokale of nationale overheden worden goedgekeurd. Vijandschap tegenover God, Zijn gemeente én de Bijbel is van alle tijden. Ook wij kunnen ermee geconfronteerd worden, in ons eigen land of over de grens. Daarom is dit boek uit de jaren 70 ook nu relevant. Hoe radicaal durf jij te zijn in je keuze voor God? Deze heruitgave van De ethiek van het smokkelen is de eerste van een serie van 7 heruitgaven van boeken van Anne van der Bijl die wij samen met Open Doors realiseren. De andere titels zijn: De strijd om Afrika, En God bedacht Zich, Als je leven je lief is!, Tijd voor helden, Bouwen in een verscheurde wereld en De roeping.

Wat is moreel naar behoren? Mensen denken immers heel verschillend over moraal en ethiek. Bovendien zijn moreel goede beslissingen en gedragingen vaak knap ingewikkeld. Bezinning op het moreel goede doen en laten kan dan ook niet volstaan met eenzijdige benaderingen. Moreel naar behoren denken en handelen vraagt om een integrale benadering. Maar wat is een integrale ethiek? Een goed voorbeeld van een dergelijke benadering is de wijsgerige ethiek in de neocalvinistische traditie. Aan de orde komen voortrekkers als Herman Bavinck, Herman Dooyeweerd en André Troost, de uitwerkingen van Bob Goudzwaard en Egbert Schuurman, gesprekspartners als Richard Mouw en Nicholas Wolterstorff, en de toepassingen van Roel Kuiper en de normatieve praktijkbenadering. Intermezzo’s over C.S. Lewis en Allan Boesak vormen een interessante aanvulling. Bart Cusveller is docent en onderzoeker bij Hogeschool Viaa.

In korte tijd zijn de woorden 'voltooid leven' in Nederland ingeburgerd. Toegenomen medische en technische kennis én afnemend besef van God als Schepper maken dat deze vragen klinken: Wat is ondraaglijk of uitzichtloos lijden? Wat verstaan we onder een voltooid leven? Is (zelf)euthanasie een humaan antwoord? In het zoeken naar een antwoord op actuele en klemmende vragen leven ds. J. Belder en dr. A.A. Teeuw zich in de moderne mens in én slaan zij de Bijbel als richtinggevend boek open. Zo wijzen ze met het oog op onze kwetsbare naasten een begaanbare weg. Palliatieve zorg als beter alternatief voor euthanasie krijgt ruime aandacht.

In ‘Uit sterrenstof gemaakt’ laat Wil van den Bercken zien dat nieuwe ontdekkingen in de kosmos de vraag naar God een nieuwe urgentie geven. Deze studie onderzoekt of de moderne heelalkunde onvermijdelijk tot atheïsme moet leiden. Op originele wijze betoogt Van den Bercken dat God weliswaar afwezig is in de kosmos, maar dat dit niet hoeft te betekenen dat God niet zou bestaan.

Dietrich Bonhoeffer (1906-1945) werkte tijdens de Tweede Wereldoorlog aan zijn eigen ontwerp van een ethiek. Het project bleef onvoltooid, doordat hij gevangengenomen werd. De ethiek die hem voor ogen stond, was echter ook nooit bedoeld als kant-en-klaar ontwerp waarin de lezer een antwoord op al zijn vragen zou vinden – hij moet zélf aan de slag. Bonhoeffers aanzetten voor een ethiek dagen de lezer daartoe uit. De teksten zijn vertaald en ingeleid door Gerard den Hertog en Wilken Veen.

Eerste Hulp Bij Ongeloof is een boek voor mensen die worstelen met vragen over God en de Bijbel. Voor mensen die zichzelf misschien ongelovig noemen, en voor de 'ongelovige Thomassen' onder de gelovigen. Gabor Locht is zelf ook zo'n twijfelaar geweest. Dit boek is het resultaat van zijn zoektocht. Op een toegankelijke manier bespreekt de auteur bijbelse geschiedenissen die op het eerste gezicht ongeloofwaardig lijken. Daarnaast gaat hij moeilijke vragen over God niet uit de weg, zoals: hoe kan een goede God de opdracht geven mensen te doden? De vele onderwerpen worden in korte, overzichtelijke hoofdstukken behandeld, waardoor het boek ook uitstekend geschikt is voor bespreking in studiekringen of catechisatiegroepen. "Gabor Locht houdt een sterk pleidooi voor de betrouwbaarheid van de Bijbel. Hij schreef een verstandig, persoonlijk en bovenal toegankelijk boek." dr. ir. G. Jeroen de Ridder, universitair docent aan de Faculteit der Wijsbegeerte, VU Amsterdam De auteursopbrengst van de verkoop van dit boek komt geheel ten goede aan het werk van Stichting Israel en de Bijbel.

Waarom zou je nog geloven? Het atheïsme is tegenwoordig het dominante perspectief van waaruit we betekenis geven aan ons leven. Althans, zo lijkt het. In dit boek spreken twee oud-studiegenoten – de een filosoof en predikant, de ander journalist en twijfelend ex-afvallige – over de waarde en relevantie die het christelijk geloof kan hebben in onze geseculariseerde tijden. Enkele onderwerpen die aan de orde komen: de filosofische tekortkomingen van atheïsme én theïsme, het herijken van het begrip waarheid in tijden van ‘post-truth’ en ‘alternative facts’, spreken ván God (en niet óver God) en het verschil tussen verwoording en beschrijving, de eenzaamheid van het autonome subject in de meritocratische samenleving, doping in de sport, de troost van de zonde, het vastlopen van het moderne denken, ruziënde kerkvaders en reformatoren, de vleeswording van God, almacht als afzien van macht, en de kracht van kwetsbaarheid en leven uit liefde. Van God spreken levert prikkelend denkvoer voor atheïsten en kerkgangers, twijfelaars en zeker-weters, wetenschappers en journalisten, theologen en filosofen, en iedereen die bereid is te reflecteren op zijn of haar denkkaders. Wouter Slob (1965) is predikant van de Laarkerk in Zuidlaren. Hij neemt met dit boek afscheid als bijzonder hoogleraar Protestantse Kerk, Theologie en Cultuur aan de Rijksuniversiteit Groningen. Job van Schaik (1965) is cultuurredacteur bij Dagblad van het Noorden. Hij noemt zichzelf in dit boek (aarzelend) weer christen, nadat hij op zijn zeventiende zijn geloof verloor.

Eindelijk thuis werd in 2011 door de lezers van de krant Trouw verkozen tot 'Het mooiste spirituele boek'. In het Nederlands werden meer dan 100.000 ex. verkocht en ook vandaag wordt het nog altijd gelezen. In dit boek nodigt Nouwen ons uit om Rembrandts meesterwerk, 'De terugkeer van de verloren zoon', dat de parabel van de onvoorwaardelijke en bevrijdende liefde van de vader op onnavolgbare wijze afbeeldt, op een nieuwe en directe manier te begrijpen. De ontdekking van dit schilderij vormde voor Henri Nouwen het begin van een lang geestelijk avontuur. Het bracht hem tot een nieuw begrip van zijn roeping en gaf hem nieuwe kracht. Eindelijk thuis vat een kernthema van Nouwens werk samen: ook een crisis kan vruchtbaar zijn.

De christelijke levensstijl een uitdaging?! Is die niet braaf en saai? Nee, niet braaf en helemaal niet saai. Het is een stijl van leven die lijnrecht tegen de heersende moraal ingaat. Een stijl die om moed en volharding vraagt. Een stijl die ontleend is aan de meest revolutionaire en radicale toespraak aller tijden: de Bergrede van Jezus. Een gewaagde levensstijl, die je alles kan kosten. Maar... een levensstijl die je een ongelofelijk veel voldoening geeft. De Bergrede? Dat is Jezus' toespraak die hij begon met de woorden: "Zalig de armen van geest..." In dit boek laat Nicky Gumbel zien wat wij daar in deze tijd mee moeten. Nicky Gumbel verstaat de kunst de Bijbel zo uit te leggen dat gewone mensen het begrijpen. Hij was vroeger advocaat, maar is inmiddels al weer jaren predikant van de Holy Trinity Brompton-kerk in Londen.

Henri Nouwen gaat in op de uitdaging van een vriend die hem vroeg: 'Hoe moeten wij, die allemaal doordrenkt zijn van de westerse, geseculariseerde cultuur, nu een geestelijk leven leiden?'

Een aangrijpende getuigenis van Nouwen over zijn leven met Adam, zijn gehandicapte vriend uit de Arkgemeenschap, maar ook een boek over het geloof.

In zijn nieuwe boek Moraal stelt opperrabbijn Jonathan Sacks dat wij de moraal in onze westerse cultuur zijn kwijtgeraakt. Allerlei structuren vallen uit elkaar en een steeds feller publiekelijk debat stagneert maatschappelijke vooruitgang. Als we werkelijk geven om de toekomst van de westerse beschaving, moeten we bouwen aan een gemeenschappelijke morele basis. Dit boek biedt een inspirerende visie op de wereld, waarin we allemaal onze plaats kunnen vinden en zonder angst hoeven te leven.

Herman Bavincks ‘Gereformeerde Ethiek’ is parallel geschreven aan ‘Gereformeerde Dogmatiek’, het standaardwerk waarmee generaties theologen in binnen- en buitenland zijn opgeleid. De onvoltooid gebleven ‘Gereformeerde Ethiek’ verschijnt na ruim een eeuw nu voor het eerst. Beide werken sluiten naadloos op elkaar aan. Gebruikmakend van de hele geschiedenis van filosofie en theologie en in gesprek met vele tijdgenoten heeft Bavinck niet alleen de gereformeerde geloofsleer, maar ook het gereformeerde denken over de ethiek geactualiseerd. Herman Bavinck (1854-1921) was in de eerste decennia van het bestaan van de Gereformeerde Kerken in Nederland de belangrijkste theoloog naast Abraham Kuyper. Dr. Dirk van Keulen heeft als bezorger de tekst van het originele manuscript ontsloten.